Ik kon er niets aan doen

16 sep 2015

“Ik kon er niets aan doen!”
Frans en Claudia hebben afgesproken dat ze vanavond weer eens een keertje uit eten gaan. Tijd ‘met z’n tweeen’ is er al heel lang bij ingeschoten. Claudia heeft haar mooie nieuwe jurk aangetrokken en wacht op Frans. Hij is laat, te laat. Eigenlijk is hij regelmatig laat. Claudia wordt steeds geïrriteerder. Ze probeert hem te bellen, bezet. Vijf minuten voordat ze zouden vertrekken gaat de voordeur open en Frans komt hijgend binnen.

Claudia is woest: “Waar bleef je nou? Ik kan er niet tegen – altijd op het laatste nippertje! Blijkbaar vind je onze afspraak niet bepaald belangrijk! Maar het maakt niet uit, dat kan er ook nog wel bij.”

Frans ademt diep in: “Nou zeg, maak uit een mug geen olifant! Ik kon niet op tijd weg vanwege mijn werk en ik kreeg de hele tijd telefoontjes binnen. Ik kon er niets aan doen. Ik schiet even andere kleren aan en dan gaan we.” Claudia: “Je had wel even kunnen bellen, maar nee, je hebt andere prioriteiten. Ik heb helemaal geen zin meer om te gaan.” Frans: “Nu is het even goed, dat emotionele gedoe van jou altijd. Kan je niet even bij de feiten blijven? Ik kon er niets aan doen, klaar!” Claudia: “Je kunt er nooit iets aan doen. Ik heb hier ook echt genoeg van.”

Wat gebeurt er hier eigenlijk?
Frans heeft een hele andere waarneming van de situatie als Claudia. Frans had volgens hem zijn best gedaan om op tijd te zijn. Voor Claudia speelt iets heel anders: Het feit dat hij (weer) te laat is, krijgt voor haar een emotionele betekenis: ‘Blijkbaar ben ik niet belangrijk voor jou.’ Haar emoties hebben een context: Frans en Claudia zijn elkaar de laatste weken een beetje te veel kwijt geraakt, de afspraak gaf haar het gevoel dat ze de band met elkaar weer konden verstevigen. Daarom is het zo erg voor haar, dat hij te laat komt. Eigenlijk is ze bang dat hij haar wens niet deelt. Deze gevoelens toont ze echter niet. In plaats daarvan gaat ze in de aanval: Ze wordt boos, maakt verwijten en interpreteert zijn gedrag negatief: ‘Blijkbaar vind je onze afspraak niet belangrijk’. Frans vindt dat hij helemaal gelijk heeft. Hij bekijkt de situatie volgens zijn eigen context (‘Ik heb mijn best gedaan om op tijd te zijn’). Als hij geconfronteerd wordt met de emotie van zijn vrouw, reageert hij vooral rationeel. Hij verdedigt zich door een verklaring te geven en wil zo snel mogelijk tot de orde van de dag overgaan. Dat lukt niet.

‘Ik kan er niets aan doen’: Rechtvaardigingen werken vaak niet
Rechtvaardigingen spelen in ruzies vaak een belangrijke rol. Rechtvaardigingen hebben positieve en negatieve kanten: De positieve kant is dat de persoon, die zich rechtvaardigt (in dit geval Frans) daarmee de ander informatie geeft over de context waarin zich de situatie volgens hem afspeelt (‘Ik kon niet weg van mijn werk en ik werd voordurend gebeld’). Soms kan de ander de situatie daardoor in een ander licht zien en dan is er misschien geen of minder reden voor ruzie. Vaak werkt dat echter niet. De negatieve kant van rechtvaardigingen is namelijk dat Frans helemaal geen oor heeft voor de emoties in Claudia’s reactie. Hij wil het ‘rationeel’ houden maar begrijpt niet, dat Claudia met iets zit wat dieper gaat. Dit is typisch voor rechtvaardigingen: De persoon is niet bereid om zich in te voelen in de ander en gaat alleen maar uit van zijn eigen context. Frans wil zich liever niet bezig houden met Claudia’s emoties.

Aanvallen lokken rechtvaardigingen uit
Dat is in bepaalde zin best begrijpelijk, omdat Claudia de emoties op een aanvallende manier brengt. Het is niet zo gemakkelijk om de diepere gevoelens te horen als boosheid op de voorgrond is. De emoties van Claudia nemen over en ook zij kan zich niet invoelen in dat wat in Frans echt omgaat.

2. Poging: De diepere gevoelens tonen
Frans en Claudia merken dat hun band op deze manier alles anders dan steviger wordt. Frans zegt: “Sorry, Claudia, ik kan me best voorstellen dat je boos bent. Ik ben inderdaad veel te laat. Ik vond het ook super vervelend. Ik wilde echt op tijd zijn. Ik had me verheugd op deze avond met jou.” Claudia: “Fijn dat je dat zegt. Dat doet me goed. Ergens dacht ik, dat je onze afspraak niet zo belangrijk vind. Dat je mij niet zo belangrijk vind! En dan merk ik hoe ik je de laatste tijd heb gemist, de tijd met elkaar, even weer bij elkaar bijtanken. Goed dat je er nu bent. Ga je verkleden, ik bel even het restaurant, dat wij iets later komen.”

Relatieweekend 16 t/m 18 oktober in Nijmegen
Wist je dat het relatieweekend van 16 t/m 18 oktober precies over deze communicatiethema’s gaat? Over de drie niveaus van gedrag (dat wat zichtbaar is), de onderliggende emoties en de behoeften erachter (die meestal verborgen zijn en niet worden gecommuniceerd). De cursus is geschikt voor mensen die weten dat hun relatie aandacht nodig heeft. Als je onzeker bent of jullie er baat bij hebben, overleg even met ons. We adviseren je graag.

Wat maakt dit bij je los? Deel het hieronder met ons.